Chałupki to niewielka wieś położona w odległości 18 kilometrów na południe od Kielc. Miejscowość ta należy do gminy Morawica. Mieszka w niej 306 osób. Wioska słynie nie tylko w Polsce, lecz również w całej Europie z wielowiekowych tradycji garncarskich. Początki garncarstwa w Chałupkach przypadają na połowę XVI wieku. Działalność Chałupek (jako ośrodka) zarysowuje się wyraźniej dopiero pod koniec XIX wieku. W roku 1935 w Chałupkach istniało aż 69 warsztatów garncarskich, zaś 40 lat później - już tylko 40 warsztatów. Umiejętności toczenia garnków przekazywano z pokolenia na pokolenie. Zazwyczaj całe rodziny zajmowały się tym niezwykle rzadkim rzemiosłem.

Naczynia i figurki wyrabiane w Chałupkach cieszyły się dużym zainteresowaniem etnografów i muzealników. Do dziś charakteryzują się starannym wykończeniem, ciekawą i ładną ornamentyką, szczególnie naklejanymi wolutami. Wiele naczyń i figur glinianych znajduje się w zbiorach muzealnych, tj. Muzeum Etnografii w Krakowie, Toruniu, Warszawie, Muzeum Narodowym w Kielcach i Muzeum Wsi Kieleckiej oraz w zbiorach muzeów zagranicznych.

Aby uchronić od zapomnienia tak cenny dla kultury ludowej ośrodek podjęto decyzję o stworzeniu stałej wystawy ilustrującej tradycję tego regionu. Inicjatywa budowy placówki etnograficznej w Chałupkach prezentującej dzieje i techniki wyrobu naczyń glinianych w ośrodku garncarstwa w Chałupkach pierwszy raz pojawiła się na początku lat 70-ych, kiedy to znany kielecki etnograf Barbara Erber szczegółowo zajęła się tematyką Chałupek. Pierwotnie placówka miała powstać w miejscowej szkole, jednak inicjatywa z różnych względów w tym czasie nie doszła do realizacji.

W 1996 roku – z inicjatywy mieszkańców wsi, Urzędu Gminy w Morawicy oraz Muzeum Narodowego i Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach – rozpoczęto budowę nowego obiektu o charakterze muzealnym Ośrodka Tradycji Garncarstwa w Chałupkach, udostępnionego dla zwiedzających 4 października 1998 roku. Wystawa w muzeum obrazuje dzieje garncarstwa ludowego w Chałupkach, jednego z ciekawszych ośrodków garncarskich w Polsce. Wystawa składa się z dwóch części: ekspozycyjnej i warsztatowej.

Część pierwsza prezentuje piękno wyrobów glinianych produkowanych w Chałupkach. Ekspozycja ta składa się z wyrobów garncarskich, które wyrabiali mistrzowie tego rzemiosła: Armańscy, Głuszkowie, Sowińscy, Możdżyńscy, Kuchnowie, Wojowie. W tej części znajdują się również wspaniałe dzieła mistrzów garncarskich, którzy nie zajmowali się produkcją naczyń użytkowych, ale także produkcją ceramiki figuralnej. Znajdują się tu gliniane figurki wykonane przez Stefana Sowińskiego, Elżbietę Klimczak, Feliksę Armańską i Monikę Klimczak.

W drugiej części ośrodka znajduje się autentyczny, dwukomorowy piec garncarski (z zademonstrowanym sposobem ułożenia naczyń przygotowanych do wypału) oraz urządzenia i narzędzia niezbędne w procesie produkcji.

Ośrodek Tradycji Garncarstwa w Chałupkach jest jedynym tego typu ośrodkiem w Polsce.

Więcej informacji.